Alergiczny nieżyt nosa: co pomaga w walce z objawami?

Alergiczny nieżyt nosa, znany również jako katar alergiczny, jest powszechnie występującą chorobą, która utrudnia codzienne funkcjonowanie wielu ludzi na całym świecie. Objawy tej dolegliwości mogą być sezonowe lub całoroczne, a ich nasilenie różni się w zależności od indywidualnych predyspozycji pacjenta. W artykule przyjrzymy się, jakie są najczęstsze przyczyny alergicznego nieżytu nosa, jak odróżnić go od zwykłego przeziębienia oraz jakie metody leczenia są dostępne w 2025 roku.

Co to jest alergiczny nieżyt nosa?

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to stan zapalny błony śluzowej nosa wywołany reakcją na obecne w otoczeniu alergeny. W przypadku osób cierpiących na ANN, układ odpornościowy reaguje nadmiernie na alergeny takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego czy sierść zwierząt. W odpowiedzi na kontakt z alergenem organizm produkuje specyficzne przeciwciała IgE, co prowadzi do uwalniania mediatorów zapalnych, takich jak histamina.

Objawy kataru alergicznego obejmują wodnistą wydzielinę z nosa, swędzenie nosa i oczu, częste kichanie oraz obrzęk błony śluzowej nosa. Symptomy te mogą pojawiać się sezonowo, na przykład w okresie pylenia roślin, lub utrzymywać się przez cały rok, jeśli pacjent jest narażony na alergeny domowe, takie jak roztocza kurzu. ANN może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, a jego przebieg może być różny: od łagodnego do ciężkiego, co znacząco wpływa na jakość życia pacjenta.

Jak odróżnić katar alergiczny od przeziębienia?

Odróżnienie kataru alergicznego od zwykłego przeziębienia jest istotne dla prawidłowego leczenia. Katar alergiczny często nasila się po kontakcie z określonym alergenem i może trwać od kilku godzin do miesięcy. Zwykły katar zazwyczaj mija po około tygodniu i często towarzyszy mu gorączka, co jest rzadkością w przypadku ANN. Częste kichanie, świąd nosa i oczu oraz brak objawów ogólnych, takich jak złe samopoczucie czy stan podgorączkowy, wskazują raczej na alergiczne pochodzenie dolegliwości.

Warto także zwrócić uwagę na czas wystąpienia objawów. Alergiczny nieżyt nosa może pojawić się nagle, w odpowiedzi na kontakt z alergenem, podczas gdy przeziębienie rozwija się stopniowo. Utrzymujące się dłużej niż tydzień objawy kataru, bez dodatkowych objawów infekcyjnych, sugerują, że mamy do czynienia z alergią.

Jakie są przyczyny alergicznego nieżytu nosa?

Głównymi alergenami wywołującymi ANN są pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść i naskórek zwierząt, a także pleśnie. Pyłki drzew, traw i chwastów są najczęstszymi przyczynami sezonowego kataru alergicznego. Natomiast roztocza kurzu domowego, które żywią się złuszczonym naskórkiem, są odpowiedzialne za całoroczne objawy choroby.

Inne czynniki mogące wywołać ANN to zanieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy oraz alergeny zawodowe takie jak pyły i chemikalia używane w niektórych branżach. Wzrost liczby rozpoznań alergicznego nieżytu nosa w ostatnich latach związany jest ze zmianami stylu życia, zwiększonym zanieczyszczeniem środowiska oraz rosnącą liczbą alergenów w otoczeniu.

Rodzaje alergenów

Wśród alergenów wywołujących alergiczny nieżyt nosa wyróżniamy kilka kategorii:

• Pyłki roślin: brzoza, leszczyna, jesion, trawy.
• Roztocza kurzu domowego: obecne w materacach, pościeli, dywanach.
• Sierść i naskórek zwierząt: koty, psy, króliki, gryzonie.
• Pleśnie: Alternaria, Cladosporium.

Jak leczyć alergiczny nieżyt nosa?

Leczenie alergicznego nieżytu nosa może mieć charakter objawowy lub przyczynowy. Do najczęściej stosowanych leków należą przeciwhistaminowe, które blokują działanie histaminy, oraz glikokortykosteroidy donosowe, które redukują stan zapalny błony śluzowej nosa. Leki te mogą być stosowane doustnie lub miejscowo w postaci kropli do nosa.

W przypadku przewlekłego kataru alergicznego, który znacznie utrudnia życie, można rozważyć immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. Polega ono na podawaniu pacjentowi stopniowo zwiększających się dawek alergenu, co ma na celu wykształcenie tolerancji immunologicznej na ten czynnik. Jest to proces długotrwały, trwający zwykle od 3 do 5 lat, ale u wielu pacjentów przynosi trwałe efekty.

Domowe sposoby na katar alergiczny

Oprócz leczenia farmakologicznego, istnieją również domowe metody łagodzenia objawów kataru alergicznego. Regularne płukanie nosa izotonicznym roztworem soli fizjologicznej pomaga usunąć alergeny z błony śluzowej nosa i zmniejsza podrażnienia. Ważne jest również utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniach, co można osiągnąć dzięki nawilżaczom powietrza.

Pamiętaj, że domowe metody nie powinny zastępować leczenia farmakologicznego, lecz jedynie je wspierać.

Jakie badania diagnostyczne warto wykonać?

W celu potwierdzenia diagnozy alergicznego nieżytu nosa konieczna jest wizyta u alergologa. Specjalista przeprowadzi wywiad oraz zleci odpowiednie testy alergiczne, takie jak punktowe testy skórne czy badania krwi na obecność swoistych przeciwciał IgE. W niektórych przypadkach wykonuje się również donosowe próby prowokacyjne, które polegają na podaniu do nosa śladowej ilości alergenu i obserwacji reakcji organizmu.

Diagnostyka obrazowa, taka jak tomografia komputerowa, może być również pomocna w ocenie stanu zatok i wykluczeniu innych przyczyn objawów. Prawidłowe rozpoznanie kataru alergicznego jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej terapii i uniknięcia powikłań, takich jak zapalenie zatok czy astma oskrzelowa.

Co warto zapamietać?:

• Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to stan zapalny błony śluzowej nosa wywołany reakcją na alergeny, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu i sierść zwierząt.
• Objawy ANN obejmują wodnistą wydzielinę z nosa, swędzenie, kichanie oraz obrzęk błony śluzowej, mogą występować sezonowo lub całorocznie.
• Odróżnienie ANN od przeziębienia: ANN trwa dłużej niż tydzień, nie towarzyszy mu gorączka, a objawy nasilają się po kontakcie z alergenem.
• Leczenie ANN obejmuje leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy donosowe oraz immunoterapię, która może trwać od 3 do 5 lat.
• Diagnostyka ANN wymaga wizyty u alergologa oraz testów alergicznych, takich jak testy skórne i badania krwi na obecność przeciwciał IgE.